SADRIJA HOT (Babo) ŽIVOT POSVETIO NAPREDKU GUSINJA.

   Autor: Selim H. Čekić

   U Gusinje se uvijek dolazilo, neki odlazili za svojom nafakom, dok neki se vraćaju da rade i žive u svoje Gusinje. Dok je nekim sudjeno da se konačno vrate u tabutu na lijepom našem mezarju kraj “Ilinke”, gdje su mnogi naši preci našli smiraj svojih duša, kao što je i neimar i dobrotvor gusinjski rahmetli Sadrija Demšin (Babo) Hot koji zaslužuje da se, ako ništa drugo, ljudski ovim tekstom bar malo odužumo i prisjetimo ovog velikog čovjeka, patriote koji je živio i sav svoj kratki vijek poklonio našem Gusinju.

   Šta je bitno znati o Sadriji Demšinom, rodjenom Gusinjanu kojeg je većina našeg naroda cijenila i iz poštovanja nazvali “Babo”.
   Sadrija je bio visoko obrazovan, veoma skroman i pošten čovjek, koji je ponikao iz našeg čestitog Gusinjskog naroda. Kao mlad odmah poslije rata, vanredno studirao u Beogradu i kao student generacije sa ocjenama 10, stekao diplomu Pravnika.
   Nakon što je neko, namjerno 1954. godine zapalio opštinu Gusinje, kao mlad intelektualac sa jednim brojem entuzijasta , osnovao je poljoprivredno trgovačko preduzeće Zadrugu “Aljo Hot” Gusinje.

   Pod njegovim rukovodtstvom ovaj kolektiv je za života Sadrijinog 4 puta od Vlade Crne Gore, proglašavano kao najuspješnije preduzeće iz te oblasti. Isto tako je privredna komora nekadašnje SFRJ, ovaj kolektiv proglasili tri puta kao najuspješniji iz domena poljoprivrede.
   Za sav doprinos, humanost Sadrija (Babo) Hot dobio je tri ordena za rad, humanost i za narod od tadašnjeg predsjednika SFRJ, Josipa Broza Tita.
   Mnogi analitičari toga vremena kažu , da je u vrijeme Sadrije Hota, bilo “zlatno doba “ razvoja i napredka Gusinja koje nikad do tad a i sada niko nije doprinio, kao što je bilo u vrijeme Sadrije Hota.

   O svemu tome govore rezultati.
   U Gusinju je direktno ili indirektno bilo zaposleno ili kao kooperanti oko dvije hiljade Gusinjana. Što znači svaki trći član porodice bio je zapošlen ili na drugi način kao porodca imali koristi od Zadruge “Aljo Hot” Gusinje.
   Kao uspješno preduzeće, svake godine mladim učenicima srednjih škola i fakulteta, dodjeljivane su stipendije za njihovo obrazovanje.
   Zaposlenim radnicima, onim koji su htjeli, Zaduga je odobravala kredite za izgradnju svojih kuca. Onim kooperantima koji su se bavili stočarstvom i zemljoradnjom, Zaduga je davala izvesna sredstva za podstičaj poljoprivredne i stočarske proizvodnje.
   U Gusinju je bilo oko više od dvadeset trgovačkih radnji, mesara, pekara i otkupnih stanica za otkup šumskog voća i svih poljoprivrednih proizvoda koje su bili namijeni za izvoz na domaćem i stranom tržištu.

   Preduzeće “Aljo Hot” kojim je rukovodio Sadrija, u nekadašnjem Titogradu (sadašnjoj Podgorici) u naselju “Konik” i “Preko Morače” otvorili su nekoliko trgovačkih radnji, dvije samoposluge, dva restorna i skladišta za robu a sve s ciljem da se pomogne i zaposle Gusinjani koji su do tada radili veoma teške poslove i za mizerne zarade kod privatnika.

   Važno je znati, da je od medjunarodne banke za razvoj uspješnim preduzećima, posredstvom i uz veliki trud i angažovanje Sadrije Hota, za razvoj Gusinja odobrena su bespovratna sredstva. Sadrija Hot je da bi iskoristio sredstva iz medjunarodnih fondova za razvoj poljoprivrede nerazvijenih područja tadašnje SFRJ, Januara 1974. godine bio u Beču gdje je uspio dogovoriti realizaciju dva projekta radi izgradnje dvije fabrike za koje je dala saglasnost savezna vlada SFRJ, radi izgradnje dvije fabrike za preradu krompira, voća i šumskog voća u kojim je trebalo da se zaposli oko 400 radnika svih zanimanja. Izgradnja fabrika na lokalitetu zadružnog imanja blizo glavnog mosta i fudbalskog igralista, gdje je trebalo da započne gradnja u dvije faze. Kako je planirano, obadvije fabrike trebalo je da budu završene za dvije godine. Fabrike su planirane da se izgrade od montažnog materijala koje bi bile ekološki čiste za floru i faunu Gusinja i okoline. Mašine je trebalo da montiraju inženjeri i majstori iz Austrije. U Beču je dogovoreno da bi austrijeko tržište svu proizvodnju otkupili za 10 godina. Postavlja se pitanje, zasto nije doslo do realizacije pomenutih projekata i pored toga što su odobrena bespovratna sredstva. Dva su razloga za to: Glavni nosilac posla Sadrija Hot, je iznenada na dosta čudan nacin, na ahiret preselio 20. Marta,1974. godine na radnom mjestu. Dok je pocetak izgradnje prve faze trebalo da krene u junu mjesecu 1974. godine. Drugi razlog je što u Zadruzi i ako im je bilo ponudjeno nisu imali kadrovskih i drugih kapaciteta za te projekte. Tadašnje rukovodstvo opštine Plav je iz “nepoznatih” razloga odbili da se prihvate ovog istorijskog posla za razvoj Gusinja.
   Kako kažu svjedoci iz tog vremena, smrću Sadrije Hota , umrli su i pomenuti projekti. Novcem iz navedenih fondova iskoristili su se u Sloveniji i Srbiji kojim su nenadano dobili šansu za razvoj i iskoristili je.

   Značajno je istaći da je u vrijeme dok je bio poslanik u Crnoj Gori, Sadrija Hot uspio da se izbori da se u gusinjskoj čarsiji uradi po prvi put od postojanja Gusinja kanalizacijska mreža i vodovod. Isto tako da se na rijeci Grnčar uradi (umjesto dotrajalog drvenog mosta) izgradi novi betonski most koji je tu i dan danas; obezbijedio je da se asvaltira put od Gusinja do Plava i glavne čarsijske ulice.
   Most na rijeci Grnčar su radili majstori iz Dalmacije njih trideset i Sadrija im je obezbijedio besplatan smještaj i ishranu u “Demšinoj kuli “ u Dosudju to jest kući Sadrijinog oca Demše.
   Jedan od značajnih doprinosa je što je Sadrija Hot na zahtjev mještana mjesne zajednice Vusanje i Gusinjana, uspio da se spriječi izgradnja cementare i kamenoloma u Vusanju koja fabrika bi trajno zagadila vazduh, vodu, biljni i životinjski svijet Gusinja i okoline.
   Mozda se neko od čitalaca moga teksta pita, šta je razlog pisanja ovog teksta i podsjećanja na vrijeme kojeg smo mnogi bili svjedoci. Pa iz razloga što je haram zaboraviti dobročinstvo bilo koga i posebno onih koji su život i rad ugradili u temelje našeg Gusinja.

   Ono što je istinito i žalosno, mnogi heroji i graditelji Gusinja se uglavnom zaboravljaju a cilj mojeg teksta je da se čitatoci ovog teksta podsjete o liku, djelu i nesebičnom doprinosu našem Gusinju kao sto je bio Sadrija (Babo) Hot.

   Dužnost svih nas, bez obzira gdje se mi nalazili naše patriote Gusinja, kao što je bio Sadrija (Babo) Hot ne smijemo nikada zaboraviti. Gusinje i njegovi gradjani se mogu odužiti na jedan skroman način tako što bi jednu od ulica u Gusinjskoj čaršiji nazvali njegovim imenom. Gusinjski BABO je to zaslužio…

   Za pisanje ovog teksta korišteni su podaci i informacije:
   -Iz arhive predsjednika SFRJ( medalje i ordeni).
   -Iz arhive izvrsnog vijeća ( tadasnje Vlade) SR Crne Gore.
   -Iz arhive opštine Plav.
   -Iz arhive OPZ “Aljo Hot” Gusinje.
   -Sjećanja starijih gradjana Gusinja.