Evo cini se u jednom dahu,hoce da prodje godina a ja saburom, pa velim ima vakta. Jednog lijepog junskog dana lanske godine,sretnem se sa mojim prijateljom g-dinom Hakijom Markisicem i uz razgovor carsiskih saltaneta on me pozva kod njega kuci u Zavrs. Ja ne mogah doci u zakazano vrijeme ali bahnem sjutra. dan po onom nasem adetu. Kad sam dosao u obor njegove kuce sretnem mu hanumu i zapita je:
- Dje ti je Hakija drugo? - ona odgovori: - Eto ga na kraj baste kupi pcele pustila se.
Ja se sa opreznoscu priblizim se k knjemu, kad imas sta vidjet. Hakija pokupio pcelu na njega i vraca ju u kosnicu. Ja pobjezem nazad i odem na terasu i tamo ga sacekam dok on ne smjesti pcele u kosnicu. Ne shvatljivo kakvu komunikaciju on ima sa njima to se ne moze cesto vidjat.
Nakon izvjesnog vremena on dolazi k meni, smijuci se i pita zasto sam pobjegao, ja mu odgovori:
- Jesilj ziv junace, naljet ti hajra brate - sjede pored mene gdje sam bio pocascen. Donio mi je meda iz saca, kojeg sam pojeo uz ljimunadu od kojeg su mi i dan danas usta medena. Posto smo besjedili ali najvise me interesovalo njegovo pcelarstvo i sa interesovanjem sam ga slusao a u posvijesti sam vrceo glavom, plaseci se da me koja pcelica ne zucne. Mogu reci da bjese pravi profesor za pcelarstvo. Iz njegovog izlaganja samo cu vam jedan dio ispricat.
Kaze Hakija - Pcela je vrsta insekta opnokrilica. Glavna osobina svih pcela je da za ishranu sakuplja cvjetni polen, kao izvor bjelancevina, cvjetni nektar kao izvor ugljenih hidrata. Na zemlji postoji preko 10.000 hiljada vrsta rasprostranjenih po citavom svijetu. Velicina pcele se krece od 2mm-4sm. Obicno su crnre ili sive boje. Pcele se dijele na- solitarne i drustvene vrste-Evropske i ostale vrste pcela. Po vrstama takodje se razlikuju—Medonosna pcela, Matica, Trut i Radilica. Solitarne pcele zive usamljenicki zivot, tako da svaka zenka pravi sopstveno gnijezdo u tlu gdje gradi zemljane komore za polaganje jaja i odgajanje larvi.



Drustvene pcele-su pcele koje zive drustvenim zivotom i kod kojih jedinke van pcelinje zajednice ne mogu da prezive. Unutar drustva postoji jasna podjela-uloga Zavisno od pola i starosti pcela. Tako da odredjene pcele se brinu za odbranu, sakupljanje hrane, razmnozavanje, cistocu, klimatizaciju itd. Neke zive u manjim zajednicama, neke grade privremene kolonije, koje u jesen izumiru i samo oplodjena zenka prezivi zimu — primjer Bumbar — Najznacenije su medonosne koje se uzgajaju sirom svijeta. Od Evropskih Medonosnih pcela najznacajnije su Kranjska ili domaca pcela. Tijelo joj je crne boje obraslo sivkastosrebrenastim dlacicama i one imaju strastan nagon za skupljanje hrane u prirodi to su takozvane Radilice. Matica ima veliku plodnost i do 2000 hiljade jajasca dnevno i otporna je na bolest. Pored ovih vrsta postoje Talijanska, Kavkaska, Tamno Evrposka pcela,Patuljasta, Divovska i Afrikanska pcela. Medonosna pcela je drustveni insekt, cije drustvo sacinjavaju—Matica, Radilica—od 20 do 15 hiljada-pcela, Trutova-nekoliko stotina. Pcela ima glavu,grudi, trbuh i noge a disu na dusnik i cine klasu insekata. Matica je jedina spolno zrela zenka u pcelinjem drustvu, ciji je zadatak nosenje jaja i time obezbedjuje opstanak drustva kao i drzanje drustva na okupu putem feromona koje ona luci. Iz oplodjenih jaja se razvijaju zenke—radilice ili matice--,dok iz neoplodjenih se razvijaju muzjaci—Trutovi—Jedno pcelinje drustvo moze da ima samo jednu maticu. Ukoliko se desi da se izlezi vise matica, dolazi do podjele drustva prirodnim ronjenjem. Maticu oplodjavaju trtovi. Tokom svoga zivota matica izlece iz kosnice samo jednom, pri parenju i izuzetno ako dodje do ronjenja. Oplodjena matica polaze jaja u celije od saca. Iz najveceg broja jaja izlegu se radilice a iz malog broja jaja izlegu se trutovi, a iz nekoliko posebno ugradjenih maticnjaka izlegu se matice, i ona se radja iz oplodjenog jajeta. Dnevno matica moze snijeti 2500 do 5000 hiljada jaja. Matica se od pcele radilice po izgledu. Njeno je tijelo mnogo duze I trbusni dio tijela je bronzane boje. Trut—je polno razvijen muzjak I u jednoj kosnici zivi do 600 stotina.Izleze se iz neoplodjenih jaja tkz.djevicaskim radjanjem—partenogenezom-Cilj truta je sparivanje sa maticom, tako da nikakve druge uloge nema u drustvo. Za razliku od zenki oni ne posjeduju zaoku. Nesto je veci od radilice a manji od matice. On sluzi za oplodjavanje matice I kao psiholoska podrska radilicama u smislu sigurnosti. Pcelinje drustvo moze da ima nekoliko stotina trutova a ako se desi da se izljegu veci broj radilice ih pobiju. U salu upitah ja Hakiju, imali vise trutova u Gusinju ili Plavu. On sa osmjehom mahnu glavom i kaze u Gusinju, miljko. Pa mislis da sam i ja trut, ne miljko ja mislim na pcele n ena ljude a i medju ljudima ima dosta trutova e tu se slozismo. Radilica je polno ne razvijena zenka pcele .Izleze se iz oplodjenih jaja u vremenu od 20 dana.Ona obavlja sve poslove u pcelinjem drustvu, hrani leglo, sakuplja nektar, cvijetni prah, propolis zvani.pcelinja smola-gradi sace, odrzava cistocu, brani kosnicu od uljeza, hrani i njeguje maticu, proizvodi med, mljijec itd. Broj radilica u drustvu je promenljiv i zavisi od rase pcela. Polen je cvetni prah na biljkama. Svako zrnce polena sadrzi vegetativne i generativne celije. U raznim smjesama polena nadjeni su sledeci vitamini, B1, B2, B6, E i D, folna kiselina, organske kiseline, jabucna i mlijecna koje su za organizam vazni fermenti,takodje bjelancevine, masti, secer i druge korisne supstance. Polen je takodje veliko zlo u prolece jer izaziva alergiju od koje pate veliki broj ljudi sirom svijeta. MED je slatka viskozna tecnost koja dolazi iz medonosnih biljaka. Med je najcesce vodeni rastvor glukoze, fruktoze i saharoze. Sadrzi aromaticne materije, secer i kiseline. Ima visoku i kaloricnu vrijednost. Med nastaje tako sto ga pcele medarice stvaraju od nektara, koji skupljaju na cvjetovima raznih biljaka. MED JE NAJSAVRSENIJI PROIZVOD PRIRODE, u njemu se nalaze skoro svi sastojci koji grade organizam. Po nazivu biljaka se razlikuje i naziva npr. Malinov, Livadni, Kestenov, Suncokretov, Vrbin, od Bukve medljike, Hrastove i mlogo drugih.Razlika prema koegzistenciji—Nektarni, Medljikovac, Kremasti, Expresni i svaki od njih ima svoja svojstva i osobine. Postupak dobijanja—Vrcani se dobija centrifugom okvira sa medom. Topljeni-zagjijavanjem preko 80 stepeni ali on se rijetko koristi. Muljani koji se gnjeci presom. Med u sacu koji se u komadice stavlja u tegle. Med se cuva na temperaturi od 5—10 stepeniC. Pcelinji VOSAK, koji proizvodi pcela ima veoma siroku upotrebu. Takodje se proizvode razne vrste voskova, zivotinjski, biljni, mineralni, petroleumski, sinteticki. Pcela gradi od voska sace. Inace od voska se prave svijece koje su od pamti vijeka u upotrebu. Koristi se pri impregriranju materijala, poliranje obuce, drvenog namjestaja i automobila, textila, koza i drugo. Vosak sa dodatkom obojenih pigmenata, koristi se u slikarstvu. Vostane svijece se koriste umjesto lampi pri raznim jevrejskim svecanostima poput subotnjih svijeca, za vrijeme Hanuke i slicno. Postoji citava nauka koja bavi oplodnjom, bolestima, analizom, proizvodnjom meda i upste pcelarstva.
Na kraju G-din Hakija, preporucuje da koristimo sto cesce med jer daje KUVET kod covjeka. Od kada je ovo rekao ja sam ga prvi poslusao i dobro se osjecam a cesto se na Hakiju posjecam, da mu i njemu da med bolji kuvet.
Puno pozdrava,
Hamo Mulic, maj 2012

WWW.GUSINJE-PLAV.COM - PLAVSKO GUSINJSKI CNN