www.Gusinje-Plav.com

Dar ili pravo?

Piše: prof. dr Šerbo Rastoder
Isprovociran cinjenicom da me vec mjesecima prozivaju na razlicitim portalima “da se manem crnogorske istorije i raznih teorijskih prica i da se izjasnim po pitanju opštine Petnjica” koje je za tamošnji živalj osnovno životno pitanje, pitanje opstanka i smisla egzistencije, odlucih da spasim dušu.
Koliko je to pitanje postalo neraskidivi dio bitisanja svakog Bihorca, svjedoci jedan istiniti dogadaj sa jedne od brojnih tribina održanih po bijelom svijetu u kojem su se ovi gorštaci u borbi za egistenciju raštrkali i odakle sanjaju povratak u zavicaj. Naime, prilikom jedne od takvih tribina, kojih je uoci referenduma bilo mnogo, jedan od njih, ocigledno gradevinski radnik u džep od jakne mi je utrpao nekoliko novcanica. Iznenaden tim gestom upitao sam ga: “Šta je ovo?”. Odgovorio mi je: “To je da popijete pice i ako Vam nije teško samo da kažete da Petnjica treba da bude opština”. Naravno, novac sam vratio i uzaludno zemljaka ubjedivao, “da apsolutno ništa ne znaci ako bih ja to rekao i da kada bih znao da bi tako nešto pomoglo da bih bio spreman da sa Miraj-brda iz sveg glasa vicem da Petnjica treba da bude opština”. Ono što posebno nijesam uspio je da zemljaku dokažem je da je borba za opštinu pravo da upravljaš samim sobom, a ne niciji dar ili vracanje duga i da to ne treba da zavisi od bilo cije politicke volje, ali da, nažalost, ako ne bude te volje opštine nece ni biti, jer sami smo krivi za to, da sve što uradi vlast tumacimo kao dar ili dobru volju, koju treba “platiti” glasovima. I na kraju, kada se sve ogoli, ostaje moc i glas jedno naspram drugog.

Argumenti bivaju potisnuti u drugi plan i o njima se pocinje razmišljati prevashodno u kontekstu demonstracije moci u odbrani nekih navodnih principa, onda kada (ne) treba ispuniti obecanja. A njih je najviše uoci izbora. Ovih dana Gusinjci su sa ne malo jeda objelodanili da upravo “proslavljaju” dvogodišnjicu, pokazalo se, lažnog obecanja da ce dobiti opštinu. Naime, 15. 03. 2008, uoci centralnog promotivnog skupa u Bijelom Polju predsjednickog kandidata Filipa Vujanovica, prvaci Partije za Gusinje (dr Rusmin Lalicic, Ismet Brdakic, Nermin Radoncic, Samin Radoncic i Enko Omeragic) i DPS (Svetozar Marovic i Mevludin Meco Nuhodžic) potpisali su sporazum kojim je obecan povratak statusa opštini Gusinje. Zauzvrat, prvaci Partije za Gusinje su pozvali vaskoliki gusinjski narod da podrži predsjednickog kandidata stranke koja im velikodušno vraca opštinu. Sudeci po izjavi dr Rusmina Lalicica i ovo obecanje se izjalovilo. Politicari ce odmah reci da se najviše laže uoci izbora i poslije lova, ali se ovdje postavlja suštinsko pitanje, da li bilo koja vlast bilo gdje može dati opštinu? Jer, ako može dati po istoj logici može i oduzeti. Onda to nije pravo, vec dar. A ako je dar, logicno je da to košta. Politicari to “naplacuju” glasovima, lojalnošcu i servilnošcu od onih kojima su “dali”. Zato na sve to treba gledati i iskljucivo posmatrati u okviru prava na lokalnu samoupravu, odnosno prava da odlucuješ o svojoj buducnosti. Jer, šta je u osnovi zahtjeva za opštinom Petnjica, Gusinje, Tuzi...? Teško da je rijec o istorijskom romantizmu i žalu za vremenom (1912-1957) kada su ova mjesta bila opštine. Mislim da je rijec o potrebi da se zaustave negativni trendovi depopulacije ovih prostora, pokrene ekonomski razvoj i preuzme odgovornost za buducnost. Istina, ozbiljna analiza ne može iskljuciti cinjenicu da li se, ili ne, slucajno radi o prostoru koji je uglavnom naseljen pripadnicima manjinskih naroda?Umjesto odgovora na ovo pitanje dovoljno je pogledati statistiku gradana koji borave van domovine po popisu iz 2003. Odmah se uocava da je procenat iseljenih najveci u opštinama Plav 57,4 odsto, Ulcinj 30,5 odsto, Rožaje 22,3 odsto, Berane 16,9 odsto, Bijelo Polje 14 odsto, Bar 13,8 odsto. Upravo ovi podaci ukazuju da su to opštine u kojima znacajno participiraju manjinske nacionalne zajednice i da je ta cinjenica nezaobilazna u objektivnom razmatranju ovoga pitanja. Jer, teško da su uslovi za život u ovim sredinama bolji ili gori nego npr. u Plužinama u kojima je procenat onih iseljenih u inostranstvu 0,6 odsto, Žabljaku 0,9 odsto, Šavniku 1,2 odsto.

U tom kontekstu, zahtjeve za opštinom Petnjice, Gusinja i Tuzi treba posmatrati kao egzistencijalno, a ne kao politicko pitanje. I nema potrebe da se takvi zahtjevi brane cinjenicom da nijesu motivisani \"nacionalromantizmom\". Jer, ako bi se nekim slucajem nagradivao \"patriotizam\" ili odanost domovini dovoljno bi bilo podsjetiti se doprinosa ovih zajednica procesu osamostaljivanja Crne Gore od (1997-2006), ili pogledati procente na referendumu. Tada bi trebalo da se postidi svako ko bi u njihovim zahtjevima našao bilo kakav ideološki supstrat. S druge strane, po istom principu mogli bi se protivnici prijedloga da navedena mjesta dobiju opštinu proglasiti zagovornicima iseljavanja.
Kada smo vec kod iseljavanja, svjedoci smo i jedne nelogicnosti. Ovih dana Centar za iseljenike Crne Gore, promoviše znacajno izdanje “Bibliografija o iseljenicima iz Crne Gore do 1941.” U ovom kapitalnom poduhvatu sa 6.738 bibliografskih jedinica nema niti jedne koja se odnosi na pripadnike manjinskih naroda (Albance, Muslimane, Bošnjake) Crne Gore, a knjiga je namijenjena crnogorskoj dijaspori koju danas cini najmanje 80 odsto pripadnika iz reda ovih nacionalnih zajednica. Tvrdim da bibliografskih jedinica u kojima se tretira problematika iseljavanja pripadnika ovih zajednica iz Crne Gore ima najmanje 1.000. I vjerujem da ova publikacija nece biti nudena onima kojih tamo nema. Poznavajuci autore ove monografije vjerujem da kod njih ne bi moglo biti ni primisli o nekoj namjeri ili namjernom previdu. Ipak, ne može se precutati cinjenica da kada vlastima treba, onda onih kojih nema u knjigama mora biti na biralištima, na mobama i na pogodbama. Zato je pitanje opštine istovremeno i pitanje dostojanstva i zato svakog ko drži do toga raduju najave poput onih – prvo opština, pa glasovi!

WWW.GUSINJE-PLAV.COM - NAMA SE NAJVISE VJERUJE

Redakcija (9. jun, 2009)

Tehnicki urednici i web dizaneri: braca Edvin i Edin Hot

Redakcija:

Rafet Hot Selim Cekic Nuki Lucevic Senad Sehovic Huso-Beli Brdakic Hamo Mulic.