www.Gusinje-Plav.com

Rifat Mulic: NVO Planinarsko društvo "Karanfil" Gusinje

PLAVSKO-GUSINJSKE PROKLETIJE - IZAZOV ZA PLANINARE

(Izlaganje na okruglom stolu "Održivi razvoj planina- Prokletije" održanom l5. o3. 2oo6. godine u Plavu).

Francuski putopisac Ami Boue nazvao je Prokletije Južnim Alpima, a mnogi geografi Prokletije smatraju za nastavak Dinarida. Naziv Prokletija (na albanskom Bjeshket e Nemuna - u prevodu proklete planine ili kako ih Albanci zovu Alpet Shqiptare) upucuje na surovost ovih planina i težak život covjeka u njihovoj blizini , odnosno okruženju.

Plavsko-gusinjske Prokletije cine masivi u slivu rijeka Grncar, Ljuca i jugoistocno od izvora Lima. To su masivi u slivu rijeka: Grncara, Dolje, Skakavice , Jasenicke , Hotske, Djuricke, Plavske i Komoracke rijeke Sve ove rijeke cine izvorišnu "celenku" Lima. Sa sjeverne strane ovaj prostor granice nešto niže planine Visitor (22ll mnv.) , Zeletin (2l26 mnv.) , Greben (2l96 mnv. ) i Lipovica (l882 mnv.).

Najvecim dijelom Plavsko - gusinjskih Prokletija kao i njihovim vrhovima iznad 2ooo m. pruža se Crnogorsko -Albanska granica. To je hidro-geološko razvodje jadranskog , preko izvorišnih pritoka Drima , i Crnomorskog sliva , preko izvorišnih tokova rijeke Lima.

Danas više nema trajnih lednika u Prokletijama. No, tragovi njihovog djelovanja su vidljivi u koritima njihovih kretanja (valovi i cirkovi, karlice). Najveci lednici su se nekada kretali dolinama Vrmoše , Grncara i Plavsko - gusinjskog bazena.

Od sjeverozapada prema jugoistoku kompleks Plavsko - gusinjskih Prokletija obuhvata vrhove : Lipovica (l882 mnv.), Greben (2l96 mnv), Zeletin (2l26 mnv.), Visitor (22ll. mnv.), Trojan ( 2l9o mnv.), Popadija (2o57.), Talijanka (2o56. mnv.), Maja Canit (l879. mnv.) i Karaulu (l9l5 mnv.).

Maja e Fortit (2499 mnv.) je na Albanskoj strani granicne linije i najviši je vrh u kompleksu Zastana.

Masiv Karanfila obuhvata vrhove : Maja Bals neko ga naziva Sjeverni vrh (246o mnv.), Maja e kece - loš vrh - Južni vrh, (244l mnv.) , Maja e gurve te zjarmit - Kremeni vrh - Veliki vrh (249o mnv.), Karanfil Ljuljaševica (224o mnv.), Maja e Podgojes (2o29 mnv.) , Vezirova brada (l78l mnv) i Ocnjak (2l85 mnv.).

Bjelic je najviša planina u Crnoj Gori sa tri najviša vrha Crne Gore: Kolata e keq - Zla kolata (2534 mnv), Maja e kolates - dobra kolata (2528 mnv.) i Maja e Rosit (2525 mnv). Dalje u tom nizu masiv planina nastavlja se prema istoku Maja e Borit (2l49 mnv), Maja e Sjapices (2o44 mnv.) , da bi se preko Ujkovog krša (2275 mnv. ) i Krša Bogicevice (2374 mnv.), Tromedja (2367. mnv), Pasji vrh (24o5 mnv), Maja Made ( 2372. mnv.), Crni krš (2426 mnv.), spojio sa planinama Kosova: Djeravica (2656 mnv.), Maja e Rops (25lo mnv.),Bogdaš (Marjaš), (2534 mnv.), i dr.

Kako na ovom prostoru ima preko 7o vrhova sa visinom iznad 2ooo m. to postoje idealni uslovi za razvoj planinarstva i stvorene su mogucnosti za odvijanja više vrsta planinarenja kao što su : - planinarenje u bližoj okolini, takozvano izletnicko planinarenje;
- planinarenje po srednjim i visokim planinama (pravo planinarenje ) uz predhodnu pripremu;
- treking ture kao nove forme planinarenja i
- alpinizam koji predstavlja najviši stepen dostignuca u planinarstvu.
Alpinistickih stijena na ovim prostorima ima više. Nabrojicu samo najpoznatije:
Koplje , visine 6oo m, Volušnica (Maja e Canit ) visine 7oo m. Ocnjak l8o m., Karanfili - Sjeverni vrh 45o m. Ove stijene su uglavnom ispenjane u 2o - tak pravaca i sve se nalaze na prostoru Grebaja. Grebaje sa svoje dva planinarska doma ima sve uslove da postane centar za obuku alpinista, tj. da se tu izgradi alpinisticki centar.

Planinarske visoko gorske lture polaze uglavnom iz : Babinopoljske doline, doline Grebaja i Ropojane , Limskog mosta i Murine. Zbog svoje atraktivnosti prostor Grebaja i Karanfila posebno motiviše planinare za boravak u Grebajama i osvajanje vrhova Karanfila . Iz doline Grebaja je moguce organizovati jednodnevne i višednevne planinarske ture u razlicitim pravcima , na najpoznatije i najteže alpinisticke uspone tj. najvece stijene Crne Gore.

Ropojanska dolina je najbolja prirodna planinarska veza za ulazak i uspone na najviše vrhove Prokletija u Albaniji. Ovaj pravac bi trebalo da postane neka vrsta zelene transferzale u cilju pogoda na najviše vrhove Prokletija, njihovog istraživanja i adekvatne valorizacije.

Sastav tla i miješanje kontinentalne i mediteranske klime uslovile su bogatstvo flore i veci broj endemita, koji su ovdje našli utocište i preživjeli ledeno doba. Cio masiv je naseljen sa rijetkom i raznovrsnom divljaci, te predstavlja jedinstven rezervat u Crnoj Gori. Karekteristika ovog prostora je nepovoljna saobracajno - prometna pozicija što ga cini najnepristupacnijim na prostoru Balkana. Internu povezanost i saobracajnu integrisanost prostora obezbjedjuje regionalni putni pravac Berane - Gusinje i više lokalnih i šumskih puteva. Perspektivu daljeg razvoja vidimo u saobracajnom povezivanju sa Podgoricom preko Vrmoše i Veruše kao i otvaranjem za saobracaj putnog pravca Murina - Cakor - Pec, koji je zatvoren za saobracaj od l999. godine, a za cije otvaranje smo više puta intervenisali kod nadležnih organa Republike Crne Gore.

Plavsko - gusinjske Prokletije, zbog svojih nepropusnih slojeva obiluju vodenim tokovima i jezerima , koji se napajaju iz mocnih sniježnih nanosa, koji se zadržaaju do duboko u ljeto. Poznata su jezera : Plavsko jezero koje je najvece lednicko jezero u ovoj zajednici. Nalazi se na nadmorskoj visini 9o6 m, dugacko je 2l6o m. a široko l49o m. Jezero je protocno i po svojim karakteristikama bogato florom i faunom kao i ambijentalnom sredinom , predstavlja pravi dragulj prirode. Hridsko jezero na nadmorskoj visini l968 m. dužine 295 m, širine l75 m. i dubine oko 6 m. Smješteno je u kružnoj uvali koju zatvaraju okolna brda i stabla bora - molike. Jezero je pravo modro gorsko oko u kome se ogledaju siluete molika i okolnih uzvišenja. Zatim Visitorsko jezero nalazi se na planini Visitor na nadmorskoj visini l734 m. okruglog je oblika dužine 92 m. a široko 73 m. Dužina obalske linije je oko 3oo m. dubine do 4 m. takodje predstavlja prave gorske oci. Postoje još dva jezera neistražena i zasad nepoznata naucnoj i drugoj javnosti: Jezero Bješkeca (Tatarija) na planini Bješkeca (Tatarija) iznad Murine kao i Abdijino jezero na Bjelaji. Ova dva jezera zaslužuju poseban tretman i naucno istraživanje kako bi se adekvatno valorizovalo.

Na jugoistocnim padinama Vezirove brade a južno od Gusinja , na nadmorskoj visini 93o m. nalazi se izvor rijeke Vruje, poznat pod nazivom Ali pašini izvori.To je najpoznatije i najizdašnije krastno vrelo na teritoriji Crne Gore. Vode Ali-pašinih izvora predstavljaju specificnu turisticku atrakciju i mogu se efikasno valorizovati i ukljuciti u integralnu turisticku ponudu. U odnosu na ogroman Prokletisjki masiv, Plavsko - gusinjske Prokletije predstavljaju mali i na izgled beznacajan prostor. Medjutim, Alpski izgled neizrecivo lijepe glecerske doline, koje ovjencavaju duge kamene strmine , ushicuju svakog posjetioca . Dužina tih vertikala , ogromna snježna prostranstva na malim nadmorskim visinama , oštri vrhovi koji idu visoko u nebo, glacijalna jezera - gorske oci su ono što se može samo tu doživjeti i spravom se tvrdi da je ovo prostor uz rame sa Alpima.

Plavsko-gusinjske Prokletije omogucavaju nama planinarima da pokažemo svoja prirodna bogatstva takozvanu divlju ljepotu od neprocenjive vrijednsoti , ljepotu koju smo naslijedili i želimo da to podijelimo sa drugima a prije svega sa planinarima koji iznad svih znaju da cijene i ocuvaju ovu divlju ljepotu. Obezbjedjujemo planinarima i turistima nezaboravne susrete sa prirodom dosad neistraženih podrucja Prokletija. Dajemo svestran doprinos boljoj zaštiti ovog podrucja i privatnih zašticenih dobara i oblasti sa netaknutom prirodom i vršimo promovisanje zaštite Prokeltija. Organizujemo veoma strucno i odgovorno putovanja u prirodne oblasti (oblasti sa netaknutom prirodom) šriom Prokletija, putovanja koja neugrožavaju životnu sredinu , a povecavaju dobroboti lokalnog stanovništva. Razvijamo zdrave i održive životne stilove kao što su: posmatranje prirode, avanguristicki obilasci malog rizika, pješacenje i planinarenje kao i planinski turizam. Unapredjujemo ekološku svijest posjetilaca planina i eticku potrošnju tj. razvijamo zeleni turizam. Naše aktivnsoti su usmjereni na takav nacin da štite prirodno nasledje kojega cine eko sistemi i biodiverzitet, da se zaštite rijetke vrste biljnog i divljeg životinjskog sistema jer se naše aktivnsoti odvijaju u visokim planinskim regijama koje su pogodne za stvaranje prirodnih rezervata i zaštitecih podrucja. Orjentisani smo na treking (višednevno pješacenje) i planinarenje organizujemo kroz takozvana zelena putovanja kao oblik aktivnog odmora koji se fokusiraju na pješacenje (hiking) , hodanje ili tehnicko penjanje na planine. Organizujemo putovanja u kojima se uživa u prirodi i ona se cijeni. Uspostavljamo partnerstvo i uravnotežen odnos sa planinarskim društvima i turistickim organizacijama drugih krajeva koje generišu posjetioce naših planina u njihovom održivom razvoju.

Urednici

Saradnici